چگونه می توانم ترس از حل مسئله در درس ریاضی را در دانش آموزان دوم راهنمایی کاهش دهم ؟

مفهوم مسئله:

مسأله را مي توان به زبان ساده چنین تعريف كرد. هر گاه فردي بخواهد كاري انجام دهد ولي نتواند به هدف خود برسد، برايش مسأله ايجاد مي شود. به عبارت ديگر هر موقعيت مبهم يك مسأله است. حل مسأله نوعي از يادگيري بسيار پيچيده است. مسأله و تلاش براي حل آن جزئي از زندگي هر فرد است. فرايند برخورد با شرايط زندگي همان مسأله است.

مسئله عبارت است از يك موقعيت جديد و تازه­اي كه شخص در برخورد با آن راه حل از پيش ساخته شده­اي ندارد.

دو ديدگاه کلی متفاوت در آموزش رياضيات نسبت به حل مسأله وجود دارد:

1. رياضي ياد بدهيم تا دانش آموزان بتوانند مسأله حل كنند.

2. رياضي را با حل مسأله آموزش دهيم.

در ديدگاه اول آموزش رياضي مطابق با محتواي موضوعي است و مفاهيم متفاوتي تدريس مي شوند. انتظار داريم دانش آموزان با استفاده از دانش رياضي خود مسائل متفاوت را حل كنند. اما در ديدگاه دوم آموزش رياضيات از طريق حل مسأله اتفاق مي افتد. يعني دانش آموز مسأله حل مي كند و در ضمن آن محتوا و مفاهيم جديد رياضي را مي سازد، كشف مي كند و يا ياد مي گيرد . در حال حاضر ، ديدگاه دوم در آموزش رياضيات بيش تر مطرح است. در اين نگاه حل مسأله نقطه ي تمركز يا قلب تپنده ي آموزش رياضيات است.

دلايل طرح مسئله در كتاب رياضي:

براي طرح مسئله در كتاب­هاي درسي دلايل چندي را مي­توان عنوان نمود از جمله:

1. از طريق حل مسئله همه­ي شاگردان مي­توانند در تمام مراحل و اشكال آموزش مشاركت كنند.
2. از طريق حل مسئله مهارت تحليل و استدلال در شاگردان تقويت مي­گردد.
3. حل مسائل وظايف و تكاليف جديد و دشواري در اختيار شاگردان قرار مي­دهد.
4. حل مسائل دانش آموزان را ترغيب مي­كند تا روش خاص خود را در حل مسئله ابداع كنند.
5. حل مسئله قوه­ي ادراك و فهم شاگردان را افزايش مي­دهد.
6. حل مسئله عامل عمده­ي شكل­دهي به فعاليت­هاي يك كلاس مي­باشد.

7.      مسئله باعث مي­گردد كه شاگردان خود موقعيت را كشف كنند و سئوالات مرتبط را تنظيم كنند.

ویژگی ها و راهكارهاي حل مسائل كتاب رياضي:

معمولاٌ دانش آموزان در حل مسائل كتاب­هاي درسي مشكلات عمده­اي دارند. از اين رو لازم است، راهكارهايي جهت حل مسائل كتاب ( با داشتن ویژگی های مناسب) به شاگردان ارائه گردد. برخي از اين راهكارها عبارتند از:

·         شاگردان را بايد هدايت كردكه مسئله را بفهمند. براي اين منظور بخواهيد كه متن مسئله را دقيق بخوانند و يا با زبان خودشان توضيح دهند كه مسئله چه ميگويد و چه مي­خواهد. ( فهميدن)

·         از شاگردان بخواهيد مشخص كنند كه معلومات مسئله چيست؟ مجهول مسئله كدام است؟ به عبارت ديگر معين كنند، چه دارند و چه مي­خواهند و بعد راهي را كه مي­توانند با استفاده از آن به حل مسئله اقدام كنند، را حدس بزنند. ( انتخاب راهبرد حل مسئله )

·         توضيح دهيد كه نحوه­ي خواندن مسئله براي حل آن بسيار مهم است . كساني كه نتوانند درست بخوانند ، مسئله را نخواهند فهميد و در نتيجه نخواهند توانست آن را حل كنند.

·         بخواهيد كه مسئله را عيني سازي كنند. بدين ترتيب كه مثلاٌ وقتي گفته ميشود علي 2 سيب دارد،  مادرش به او 3 سيب ديگر داد. حالا علي چند سيب دارد؟ در اين مسئله فرد خودش و مادرش را در نظر بگيرد و تعداد سيب­هاي داشته و گرفته را ملموس كند تا بهتر بتواند مسئله را درك كند.

·         بخواهيد تا خودشان در رابطه با راه حلي كه به ذهن خودشان مي­رسد، مسئله­اي بسازند. مثلاٌ مسئله­اي را بسازند كه از راه جمع جل گردد. اين موضوع به شاگردان كمك خواهد كرد تا مفاهيم را بهتر درك كنند و يادگيري آنها تقويت گردد.

·         بخواهيد كه بعد از خواندن مسئله، پاسخ مسئله را حدس بزنند. اين امر كمك مي­كند تا با بيشتربه مسئله توجه كنند.

·         يادآوري نمائيد كه يك مسئله ممكن است چند راه حل داشته باشد. كه مي­توانند از هر راه حل استفاده كنند.

·         به دانش آموزان آموزش دهيد كه ، هر علامت سئوال در متن مسئله ، يك جواب مي­خواهد.

·         براي تمركز بيشتر دانش آموزان به آنان آموزش دهيد زير اعداد بكار رفته در مسئله خط بكشند.

·         بخواهيد كه بعد از هر مسئله پاسخي را كه به دست مي­آورند، با يك عبارت فارسي بنويسند كه چيست. ( جلو نويسي آنچه را كه بدست آورده­اند.)

·         اگر خودتان مسئله طرح مي­كنيد سعي كنيد كه صورت مسئله روشن و بدور از ابهام باشد تا شاگردان آن را راحت بفهمند.

·         مسئله­ي طرح شده بايد با سطح اطلاعات و دانش شاگردان همخواني داشته باشد.

·         تا آن جا كه امكان دارد، سعي كنيد مسئله­اي طرح كنيد كه صورت مسئله جنبه­ي شهودي و تجربي داشته باشد.

·         مسئله­اي را كه براي شاگردان طرح مي­كنيد سعي كنيد ، براي آنان لذت بخش باشد. مورد  علاقه­ي آنها باشد. فرصت­ها را براي كشف رياضي ايجاد كند. قادر باشند از راه­هاي مختلف حل كنند.

·         به شاگردان اجازه دهيد تا روشي را كه خود پيشنهاد مي­كنند جهت حل مسئله بكار گيرند.

·         از مدل واقعي و ملموس جهت مسئله استفاده كنيد. ( تا جايي كه ممكن است براي آن شكل كشيده شود.‌)

·         از اشكال، تابلو، نمودارها و نقشه­هاي هندسي جهت درك بهتر مسئله استفاده كنيد.

·         ارتباط دادن يك مسئله­ي مشكل و سخت با يك مسئله­ي مشابه امكان حل آن را براي شاگردان ساده تر مي­كند. ( راهبرد حل مسئله­ي ساده­تر )

در رابطه با مسائل مربوط به بحث­هاي هندسه در يك حالت كلي مسائل به دو صورت مطرح   مي­گردند. حالت اول ، اين است كه مسائل در قالب اشكالي رسم مي­گردند و برخي اعداد مربوط به بعضي اجزا داده مي­شود، آنگاه مجهول را مي­خواهند.

در حالت دوم مسئله­ي مورد نظر در قالب يك مسئله­ي متني تنظيم مي­شود و معلومات داده  مي­شود و خواسته مي­شود مجهول مسئله را پيدا كنند .

گردآوری اطلاعات(شواهد1)   

برای اینکه ترس از حل مسئله در دانش آموزان را بتوانم کاهش دهم تصمیم گرفتم علاوه بر دانش آموزان موضوع را با مدیر،همکاران و چند از تن از والدین در میان بگذارم. قبل از هر کاری طی چندین جلسه دانش آموزان را مورد مشاهده قرار دادم تا شاید از روی حرکات و صحبت های خودشان بتوانم راه حلی را برای کاهش ترس از حل مسئله  دردرس ریاضی پیدا کنم. از این رو با دقت بیشتری رفتارهای دانش آموزان را در زنگ ریاضی هنگام مسئله حل کردن و بخصوص هنگام امتحان کنترل  کردم . همچنین از خودشان خواستم تا نظراتشان را در مورد حل مسئله و علت اینکه از حل کردن مسئله ها هراس دارند بیان کنند ، دانش آموزان هم علتهای متفاوتی را برای این موضوع گفتند . همین طور در یک زنگ تفریح ،موضوع را با چند تن ازهمکاران در میان گذاشتم واز آنها نیز نظر خواستم . هر کدام از همکاران دلایلی را بیان کردند که سعی کردم نکات مهم و عمده ی حرفهای آن ها را یادداشت کنم . در جلسه ای که به همین دلیل با والدین داشتم و با آنان در این مورد صحبت کردم ونظر آنان را راجع به این موضوع پرسیدم دلایل بیشتری دستگیرم شد.  

پس از مشاهده ی دانش آموزان و شنیدن نظرات همکاران در مدرسه و همچنین بحث با والدین ومطالعه تحقیقات انجام شده خلاصه ی نظرات و احتمالاتی که در این زمینه دادم را به صورت زیر تهیه کردم:

-          عدم انگيزه         

-           نداشتن  محيطی آرام              

-           لوازم التحرير مناسب ونحوي استفاده ي صحيح از آن­ها             

-           نبود مكان و فضاي مناسب براي نوشتن      

-           عدم توجه به روش نشستن براي حل مسئله         

-           عدم آشنائي با معاني و اصطلاحات رياضي                                

-           ندادن پاسخ­هاي منطقي    

-          عدم رعايت مراحل مهارت حل مسئله

-           عدم  تشخیص در پیدا کردن مجهول

-          عدم توانایی در بیان صورت مسئله

-          قادر نبودن به پیدا کردن نتیجه از راه دیگر

-          عدم توانایی در امتحان کردن نتیجه

-          استفاده نکردن از همه ی داده های مسئله

-          آگاهی نداشتن از مسئله ای وابسته

برای اینکه بتوانم احتمالاتی که در این زمینه داده بودم رامورد بررسی قرار دهم ، باید برای مدتی دانش آموزان را تحت نظر قرار می دادم تا بتوانم به راه حل هی مناسبی دست یابم .

تجزیه وتحلیل و تفسیرها داده ها

همراه با عمل مشاهده از مدیر مدرسه خواستم که برگه های امتحانی دانش آموزان را در اختیارم بگذارد تا از نحوه ی عملکرد دانش آموزان نسبت به حل مسئله آگاه شوم. با مطالعه ی کتاب ها و منابع گوناگون در این زمینه به مواردی برخورد کردم که قابل تأمل بودند. بررسی های ناشی از مشاهده ها و سوال وجواب هاو تحقیقات انجام گرفته نشان داد که مهم ترین عللی که باعث ترس از حل مسئله می شد عبارتند از :

الف- عوامل محيطي
    
    - فشارهاي والدين: بديهي است نقش والدين در ترس و اضطراب کودکان از درس و مدرسه بسيار موثر و غيرقابل انکار است. گروهي از پدر و مادرهايي که خود در درس رياضي ضعيف و کند بوده اند اين احساس و نگرش خود را به فرزندشان نيز منتقل مي کنند يا گروهي ديگر نيز با فشارها و توقعات خارج از توان فرزندشان آنان را دچار ترس و اضطراب مي کنند.
    
-- شيوه آموزش معلمان: گروهي از معلمان بدون در نظر گرفتن موقعيت ذهني- رواني دانش آموزان و ميزان استعداد ها و توانايي هاي آنان، مسائلي براي حل کردن طرح مي کنند که از عهده بيشتر شاگردان کلاس خارج است. در اين گونه موارد، دانش آموزان احساس عدم کفايت و ناتواني مي کنند و نسبت به استعداد و عملکرد خود بدبين و وازده مي شوند.
    
-   محتواي کتاب هاي رياضي: در مواردي نيز محتواي کتاب و ترتيب درس هاي رياضي به گونه يي است که يادگيري مفاهيم رياضي، سخت جلوه مي کند و موجب گيجي و سردرگمي دانش آموزان مي شود. در چنين مواردي اگر آموزگار هم کمي درايت و تلاش از خود به خرج ندهد و آموزش را راحت تر نکند، موجب بيزاري دانش آموزان از درس رياضي مي شود، زيرا احساس مي کنند که چيزي نمي فهمند
    
- تجارب منفي: نمره هاي پايين از درس رياضي، پيش زمينه هاي ذهني، آموزگاران جدي و سختگير، روش هاي تدريس اشتباه، عدم توجه به مراحل رشد ذهني کودکان و آزمون هاي پيچيده پي درپي، همگي مي توانند موجب بدبيني دانش آموزان نسبت به درس رياضي شوند.
    
    ب - ما را در سایت اقدام پژوهی دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : دانشجویان رشته ریاضی tarahi بازدید : 4507 تاريخ : دوشنبه 9 ارديبهشت 1392 ساعت: 23:07