چگونه اضطراب را در دانش آ»وزان کاهش دهیم؟(مریم اصلاح، به طور کامل) پست دوم

 مصاحبه با والدین فاطمه:

      در مرحله ی بعد با مصاحبه با والدین او پرداختم که در این میان فقط موفق به صحبت حضوری در مدرسه با مادرش شدم.مادرش بیان داشت که او شخصیتی نا آرام و خونگرم دارد اما در باطن در هنگامی که وظیفه ای به او محول میشود مرتب نگران است. و دوست ندارد که مسئولیتی قبول کند.

      او بیان داشت که در هنگام انجام تمرینهایش در هر درسی و به خصوص درس ریاضی او مرتب نق میزند و پیام های منفی به خود تلقین میکند.

مادرش گفت که خانواده اش هم معتقدند که او استعداد کمی در یادگیری ریاضی دارد مثل بقیه اعضای خانواده خودش هم به این باور رسیده است. او گفت که فاطمه با بی علاقگی و بی حوصلگی به یادگیری ریاضی میپردازد و معتقد است که یاد نمیگیرد و هنگامی هم که میخواهد برای امتحان آماده شود،نگران است. که نکند نمره ی خوب نگیرد و موفق نشود.

شب شاید تا دیر وقت نتواند بخوابد و کتابش را همیشه همراه داشته باشد بدون اینکه بتواند به خوبی تمرکز کند تا یاد بگیرد.

مصاحبه با خود فاطمه:

     در مصاحبه ای که با خود او داشتم. فاطمه از کودکی معتقد است که درس ریاضی پرکار و ضمنا فایده ای نیز ندارد و نمیداند چرا باید ریاضی را یاد بگیرد ، اونسبت به این درس اظهار بی علاقگی کرد و مدعی شد که در درس ریاضی استعداد ندارد چون هیچ وقت در آن موفق نبوده .

     علی رغم تلاش های زیاد، او گفت در کلاس درس همیشه احساس اضطراب و نگرانی دارد و حتی شب امتحان به نوعی استرس دارد. او دیدگاه خوبی نسبت به معلمان ریاضی نداشت و معتقد بود که همه مثل من نیستند و همیشه نگران درس ریاضی سال بعد است و او روش تدریس را هم در اضطرابهایش موثر دانست و سرعت یادگیری دیگر دوستانش و نمرات آن ها را نیز بی تاثیر ندانست.

مطالعات تحقيقات گذشته :

     براي تكميل اطلاعات بدست آمده به متون و كتاب ها و مقالاتي كه در ارتباط با اضطراب بود مراجعه كردم و به خلاصه اي از موارد مطرح شده مرتبط با مشكل دانش آموز اشاره مي كنم.

اضطراب رياضي چيست ؟

     اضطراب رياضي موجب ضعف فرايندهاي ذهني براي انجام عمليات رياضي، منفي نگري و سر درگمي دانش آموزان مي شود اين گروه با اجتناب از كلاس رياضي، ناتواني در انجام آزمون هاي رياضي و اضطراب و تشويش فراوان از يادگيري اين درس طفره مي روند.

     اين تصور كه استعداد رياضي مادرزادي است يا پسرها نسبت به دخترها عملكرد بهتري در درس رياضي دارند، يا درس رياضي درس منطق است، نه درس خلاقيت، موجب عقب نشيني  و مقابله برخي از دانش آموزان از يادگيري علم رياضي مي شود.

    اضطراب رياضي واكنش احساس آگاهانه به يك يا چند مورد زير است :

شركت در كلاس رياضي، گوش كردن به سخنراني دربارة رياضي، كار كردن بر روي يك مسئله رياضي يا مبحث در مورد رياضي.

علاوه بر اين چنين اضطرابي ممكن است در بين دانش آموزان مدارس ابتدايي و دبيرستان ها و دانشكده ها به وجود آيد.

اضطراب رياضي سبب مي شود بچه ها از درس رياضي  بترسند اين اضطراب مانع از توانايي كودك در ارتباط دادن رياضي به زندگي روزمره اش مي شود.

به گفته خ شيلا توبياس (1993) ميليون ها نفر از بزرگسالان به دليل ضعف در رياضيات و ترس از آن ازفرصت هاي شغلي و شخصي محروم مي شوند و اين تجارب منفي در طول زندگي با بسياري از آن ها همراه است.

( بارودي ) و ( كاستيلم ) (1998)

 يك مدل اضطراب رياضي را توصيف كرد كه نشان مي داد چگونه عقايد غير منطقي مي تواند منجر به اضطراب شود و نتيجه اين اضطراب، رفتاری است كه مضرات طولاني مدت آن سبب تقويت عقايد غير منطقي مي گردد.

در اين چرخه به دور از هر گونه تكنيك جديد، اضطراب و عقايد غير منطقي دانش آموزان به طور پيوسته تشديد مي گردد.

چگونه اضطراب رياضي دانش آموزان افزايش مي يابد ؟

     اضطراب رياضي اغلب به علت تجربه منفي پيشين دانش آموز به هنگام يادگيري رياضي در كلاس يا خانه تشديد مي گردد.معلمين و والدين سطح اضطراب دانش آموز را با تحميل ديدگاه هاي شخصي شان درباره رياضي افزايش مي دهند. هرگونه تجربه منفي به ذهنيات آينده منتقل مي شود و نهايتاً سبب عدم درك رياضي مي گردد.در روش هاي سنتي به دانش آموز ياد داده شده است كه بدون فهم و درك مهارت هاي رياضي و كار بر روي مسائل، تنها به حفظ آن ها بپردازند.

اين موضوع تا حدود زيادي موجب افزايش سطح اضطراب رياضي در كودك مي گردد.

     ماريلين كارتين فيليپس (1999) چنين اظهار داشت كه سه شيوة كار در كلاس هاس سنتي رياضي وجود دارد كه سبب اضطراب زياد در بسياري از دانش آموزان مي شود:

قدرت تحميلي، ارائه عمومي و محدوديت زماني او نشان ميدهد كه روش هاي تدريس بايد دوباره ارزيابي شوند و تأكيد بيشتري بر روي شيوه هاي خاصي باشد كه در آن ها كلاس درس، دانش آموز محور بوده و بحث و گفتگو بيشتر و سخنراني كمتر باشد.

3- تجزيه تحليل و تفسير داده ها :

     با جمع بندي اطلاعات به دست آمده و گفتگو با افراد متخصص توانستم عوامل مؤثر در ايجاد اضطراب دانش آموز را به شرح زير دسته بندي كنم كه به توضيح آنها مي پردازم :

الف) عوامل محيطي

1- فشارهاي والدين :

     بديهي است كه نقش والدين فاطمه در اضطراب او از درس و مدرسه بسيار مؤثر و غير قابل انكار است.گروهي از پدر و مادرهايي كه خود در درس رياضي ضعيف و كند بوده اند اين احساس و نگرشي خود را به فرزندانشان نيز منتقل مي كنند يا گروهي ديگر نيز با فشارها و توقعات خارج از توان فرزندانشان آن ها را دچار ترس و اضطراب مي كنند.

2- شيوه آموزش دبير :

     گروهي از آموزگاران و معلمان مقطع ابتدايي بدون در نظر گرفتن موقعيت ذهني –  رواني دانش آموزان و ميزان استعداد و توانايي هاي آنان مسائلي براي حل كردن طرح مي كنند كه از عمده بيشتر شاگردان كلاس خارج است. در اين گونه موارد چون فاطمه موفق به حل مسائل نمي شود، احساس بي كفايتي و ناتواني مي كند و  نسبت به عملكرد و استعداد خود بدبين مي شود.

3- محتوي كتاب هاي رياضي :

     در مواردي نيز محتوي كتاب و ترتيب درسهاي رياضي به گونه اي است كه يادگيري مفاهيم رياضي سخت جلوه مي كند و موجب گيجي و سردرگمي دانش آموز مي شود.

4- تجارب منفي :

     نمره هاي پايين از درس رياضي پيش زمينه هاي ذهني آموزگاران جدي و سختگير قبلي- همگي موجب بدبيني فاطمه نسبت به درس رياضي شده بود.

ب) شيوه هاي اشتباه آموزش رياضي

1) تأكيد بر سرعت در پاسخ گويي :

     مسأله حل كردن و پاسخ دادن به سؤالات درس رياضي نياز به درك مسأله و پرسش معلم دارد.

پس فشار وارد كردن بر دانش آموزان براي حل كردن سريع باعث مي شود تا احساس ناكامي و سردرگمي در فاطمه كه نسبت به ديگر دانش آموزان كندتر است، وارد شود.

2) نداشتن درك درست از كاربرد رياضي در زندگي :

     فاطمه موارد استفاده از رياضي را در زندگي روزمره به خوبي نمي شناسد بنابراين باعث عدم علاقه او نسبت به اين درس شده است.

پ) عوامل فردي

1) كاهش اعتماد به نفس :

     شاید فاطمه به علت نحوه تربیت والدین ویا همکلاسی ها از اعتماد به نفس پایینی برخوردار است که درنتیجه این فرد تصویر ضعیفی از خود دارد و منجر به ایجاد افکار منفی می شود  که در ادامه این افکار منفی سبب خواهد شد که به راحتی دست از تلاش  در زندگی بردارد.

2) احساس ضعف و كمبود :

     فاطمه از اشتباه كردن پاي تخته سياه مي هراسد زيرا فكر مي كند كه موجب تمسخر دوستانش قرار مي گيرد هرگاه سؤالي را اشتباه حل كند.

4- انتخاب راه جديد موقتي :

     با توجه به رفتارهاي مشاهده شده و مصاحبه  براي حل مشكل فاطمه راه حل هاي زير به نظرم موفقيت آميز آمد :

1) شناخت پديده هاي هيجاني و فشارهاي رواني، به ويژه مقوله اضطراب، در عرصه فعاليت هاي رياضي و تلاش براي مسلط شدن بر اين حالت ها به كمك راهكارهاي عملي.

2- توجه و برخورد عملي با تفاوت هاي فردي در ابعاد گوناگون به ويژه از سوي معلم و والدين.

3- تلاش براي ايجاد اعتماد متقابل بين معلم و دانش آموز.

4- تلاش براي ايجاد نگرش مثبت نسبت به رياضيات.

5- شناخت دانش قبلي دانش آموز و رفع و ترميم كمبودها و مشكلات عملي فرد به ويژه هنگام وارد شدن در عناوين جديد رياضي.

6- اصلاح شيوه هاي سنتي و متعارف سنجش رفتار رياضي (امتحان)

7- انتخاب شيوه آموزشي مناسب.

8- انتخاب آزاد دسته اي از مسائل و تكاليف رياضي.

براي درگير شدن فراگيران و هدايت آنان براي انتخاب مسائلي كه هم جذاب باشد و هم چالش برانگيز.

9- تحسين و قدرشناسي از تلاش و كار دانش آموز.

5- اجراي راه حل و نظارت بر آن :

     در اين مرحله جهت كاهش اضطراب فاطمه سعي كردم تا راه حل هايي كه مد نظرم بود را اجرا كنم كه به توضيح آن ها مي پردازم :

     راسل در كتاب اميدهاي نو مي نويسد : برخورد علمي با بلا و مصيبت دو حسن دارد، يكي اين كه باعث مي شود شخص با ميل و اراده خودش آن را بپذيرد، ديگر اين كه سبب خواهد شد عقل انسان در جستجوي وسايل تسكين آن برآيد.در مرحله اول با خود او صحبت كردم و از او خواستم تا باور كند كه مي تواند اضطرابش را از بين ببرد، زيرا امكان به حل آن نيمي از موفقيت است.

     در مرحله بعد سعي كردم تا به تفاوت هاي فردي او توجه كنم كه اين تفاوت ها مي تواند شامل ظرفيت حافظه فعال، فرآيندهاي ذهني و پردازش اطلاعات، دانش قبلي، مؤلفه هاي فرهنگي، اقتصادي و ... باشد و با توجه به اين تفاوت ها از او انتظار داشته باشم و با او برخورد مناسب داشته باشم.

     براي از بين بردن افسردگي و نگراني اش سعي كردم تا اعتماد متقابل بين او و خودم ايجاد كنم  سعي كردم تا او را با ديگر دانش آموزان مقايسه نكنم و پيشرفت او را با خودش بسنجم و از او هم خواستم تا خودش را با خودش مدنظر قرار دهد.

     سعي كردم تا در او نگرش مثبتي نسبت به درس رياضي ايجاد كنم. متأسفانه تلقين هاي اجتماعي در همه جا از جمله جامعه خودمان به گونه اي است كه افراد حتي از نخستين روزهاي آغاز رياضيات مدرسه با نوعي هراس مواجه هستند كه اين هراس طبعاً اضطراب آور است.

     بنابراين سعي كردم وحشت زدايي و مبارزه با پيش داوريهاي منفي را مورد توجه قرار دهم و سعي كردم تا قابليت ها و ظرفيت هاي او را به او بشناسانم تا نگرش مثبتي در او ايجاد شود. براي ايجاد نگرش مثبت سعي كردم تا قبل از ورود به درس جديد ميزان يادگيري فاطمه را در درس قبلي مورد سنجش قرار دهم تا بتوانم درس جديد را از سطح مناسب شروع كنم.

 آزوبل معتقد است كه براي آموزش بايد از محتواي دانش قبلي فرد آغاز كنيم با اين باور كه واقعاً همه دانش آموزان ما يكسان نيستند.

     سعي كردم تا در طول ترم امتحانات متعددي برگزار كنم و سنجش از دانش آموزانم را براي آخر ترم نگذارم.اتخاد شيوه آموزشي مناسب به مشابه عامل بيروني مي تواند به گونه اي مؤثر در شكل دهي رفتار رياضي دانش آموزان عمل نمايد. در اين ميان سعي كردم تا با توجه به حالات هيجاني و روحي دانش آموزم با انتخاب روش مناسب سني ، زمينه مشاركت بيشتر و مطلوبتر او را فراهم كنم.

     در اين ميان با توجه به عدم اعتماد به نفس او در حل تمرينات سعي كردم تا تكليف جذاب و در حد او هم در ميان تمرينات داده شده باشد تا از او براي حل آن ها استفاده كنم تا خودباوري و اعتماد به نفس در او تقويت شود. در نهايت هم سعي كردم تا از فعاليت هاي او و موفقيتهايش تحسين به عمل آورم تا ديدگاه و خاطرات خوبي در ذهنش نسبت به رياضي و یادگيري آن ايجاد شود.

6- گردآوري اطلاعات ( شواهد2 )

     اگر چه عملكرد و رفتار فاطمه در كلاس .و مدرسه مبين تأثير مثبت روش هاي به كار گرفته شده بود، اما براي اين كه نتایج بهتر و ملموس تري پيدا كنم از منابع زير به گردآوري اطلاعات پرداختم :

1- مشاهده رفتار دانش آموز

2- مصاحبه با معلمان و دوستان فاطمه

3- مصاحبه با خود فاطمه

      بعد از گذشت چند ماه كه من همچنان معلم فاطمه هستم وقتي رفتارهاي او را با رفتارهاي اوليه اش در كلاس درسم مقايسه مي كنم متوجه بهبود اضطراب فاطمه مي شوم زيرا او بر خلاف گذشته كه به قضاوت زود هنگام در زمان تدريس مي پرداخت.

     ديگر حاضر نيست هيچ پيش داوري كند و به خودش فرصت يادگيري مي دهد.به توانايي خودش ايمان دارد و باور كرده كه استعداد رياضي اش نه تنها كمتر از دوستانش نيست شايد از عده اي بيشتر هم باشد.

براي حل تمرينات داوطلب مي شود و اگر قرار باشد امتحاني بگيريم با دوستانش به مطالعه مي پردازد و نسبت به قبل نتايج بهتري مي گيرد.

     دوستان و معلمانش معتقدند كه در كلاس آرامش بيشتري دارد و ذوق بيشتري براي يادگيري به خصوص در درس رياضي از خود نشان مي دهد و خودش هم بيان مي كند كه مسائل رياضي برايش قابل يادگيري است اما نياز به تلاش و كوشش دارد.

7- ارزشيابي تأثير اقدام جديد و تعيين اعتبار آن :

     بعد از آن كه اطلاعات لازم را مجدداً جمع آوري كردم و با مشاهده رفتار فاطمه با يادآوري رفتار او در ابتدای سال كه من معلم رياضي او شده بودم تغيير رفتار او را به وضوح مشاهده كردم.با صحبت با معلمان فاطمه که متوجه تغییر رفتار مثبت او شده بودند نیز مطمئن شدم که او بر اضطراب خود تقریبا فائق آمده است.

     و با والدین او در این مورد صحبت کرده و مادرش اظهار کرد که او نسبت به درس ریاضی انگیزه بیشتری پیدا کرده و خودش را در مواجهه با امتحان این درس تاحدودی موفق میداند.اكنون خود فاطمه هم در كلاس من با روحيه بهتري مي نشيند و قبول دارد كه توانايي هايش را تازه يافته است. بنابراين چه خوب است كه قبل از اين كه به تدريس موضوعات درسي بپردازيم سعي كنيم تا دانش آموزانمان را به اين باور برسانيم كه آن ها مي توانند . . .

ما را در سایت اقدام پژوهی دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : دانشجویان رشته ریاضی tarahi بازدید : 1942 تاريخ : دوشنبه 13 خرداد 1392 ساعت: 0:16